Valongevallen blijven een van de grootste oorzaken van ernstige verwondingen en dodelijke ongevallen op de werkplek, vooral in de bouw en industrie. In veel industriële omgevingen worden daken vaak niet alleen blootgesteld aan natuurlijke elementen, maar ook aan extra belasting door machines, leidingen, zonnepanelen of andere constructies. Denk bijvoorbeeld aan oude fabriekshallen met golfplaten daken of nieuwere gebouwen met glazen dakconstructies. In beide gevallen zijn er potentiële valrisico’s.
Zeker bij fragiele dakoppervlakken kunnen onzichtbare risico’s ontstaan, zoals corrosie, scheuren of broze materialen die niet ontworpen zijn om het gewicht van een persoon te dragen. Hierdoor bestaat het gevaar dat een werknemer door het dak zakt. Het is daarom van cruciaal belang dat werknemers in de industrie zich bewust zijn van deze risico’s en dat bedrijven de juiste valbeveiligingsmaatregelen treffen om ongelukken te voorkomen.
Specifieke soorten fragiele daken in de industrie welke bestaan er?
In de industriële sector kun je verschillende typen fragiele daken tegenkomen, elk met hun eigen risico’s. Hieronder een overzicht van enkele veelvoorkomende daken en de specifieke valgevaarlijke situaties die hierbij kunnen optreden:
- Asbesthoudende golfplaten
- Toepassing: Veel toegepast in industriële gebouwen, vooral uit de jaren ’50-’80.
- Risico: Na verloop van tijd verzwakken deze platen, wat ze broos en onbetrouwbaar maakt. Asbest is niet alleen gevaarlijk vanwege het instortingsrisico, maar ook vanwege de gezondheidsrisico’s bij het inademen van asbestvezels. Tegenwoordig zijn asbestdaken verboden en moeten ze door gecertificeerde bedrijven worden verwijderd, maar veel oude daken bevatten nog steeds dit materiaal.
- Kunststof dakplaten
- Toepassing: Kunststof dakplaten zoals PVC of polyester worden vaak gebruikt voor bijgebouwen en industriële loodsen.
- Risico: Deze materialen zijn licht, flexibel en gemakkelijk te installeren, maar niet ontworpen om het gewicht van personen te dragen. Kunststof kan na verloop van tijd bros worden en daardoor onder belasting breken.
- Glazen dakramen en koepels
- Toepassing: In moderne industriële panden worden glazen dakramen en koepels vaak geïnstalleerd om natuurlijk licht binnen te laten.
- Risico: Deze constructies zijn kwetsbaar en kunnen snel breken onder het gewicht van een persoon. Hoewel ze visueel aantrekkelijk en functioneel zijn, vormen ze een ernstig risico bij onderhoudswerkzaamheden zonder de juiste voorzorgsmaatregelen.
- Zonnepanelen op industriële daken
- Toepassing: Zonnepanelen zijn een veel voorkomende toevoeging op industriële gebouwen vanwege hun energiebesparende voordelen.
- Risico: Hoewel de panelen zelf stevig zijn, kan de dakstructuur waarop ze zijn bevestigd fragiel zijn. Extra belasting door monteurs of onderhoudsploegen kan zorgen voor drukpunten die het dak beschadigen.
- Metalen dakplaten
- Toepassing: Veel gebruikt in fabrieken en loodsen, metalen dakplaten kunnen stevig lijken, maar roest en corrosie kunnen de dragende kracht verminderen.
- Risico: Het gewicht van een persoon kan roestige of verzwakte metalen platen doen instorten, vooral bij oudere gebouwen.
Belangrijke wet- en regelgeving voor werken op hoogte
In Nederland zijn er strikte richtlijnen en voorschriften voor het werken op hoogte, waaronder het gebruik van valbeveiliging. Volgens de Arbowet moeten werkgevers zorgen voor een veilige werkomgeving en de nodige maatregelen treffen om valgevaar te voorkomen. Dit omvat het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zoals harnasgordels en het plaatsen van valbeveiliging of werkplatforms. De NEN-EN 13374 norm biedt richtlijnen voor tijdelijke valbeveiligingssystemen, zoals hekwerken en vangnetten. Bij werken op fragiele daken is het naleven van deze normen van belang om de veiligheid van werknemers te garanderen.
Het hebben van valbeveiligingsmaatregelen is slechts één onderdeel van het voorkomen van vallen door een fragiel oppervlak. Het gedrag van degenen die op fragiele daken werken, is het tweede deel. Bewustzijn van de gevaren helpt om gevaarlijke handelingen te voorkomen. Training en een focus op veiligheid zorgen ervoor dat valbeveiligingssystemen daadwerkelijk worden gebruikt. De veiligheid van degenen op hoogte is een gezamenlijke inspanning van de veiligheidsmaatregelen die door de werkgever of klant worden geboden en het gedrag van de werknemer of ingehuurde partij.
Hoe bescherm je werknemers?
Bij werken op fragiele daken is het van groot belang om een grondige risicoanalyse uit te voeren voordat er werkzaamheden plaatsvinden. Het is niet altijd direct zichtbaar of een dak fragiel is, maar er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op een zwakke structuur, zoals scheuren, corrosie, of onbekende materialen. Hieronder staan enkele essentiële maatregelen om valrisico’s te beperken:
Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E)
Alvorens je gaat werken op een fragiel dak is een een grondige inspectie van het dak belangrijk om de sterkte en risico’s te evalueren. Laat een expert de dakstructuur beoordelen voordat het werk begint of voordat je valbeveiliging gaat aan laten brengen. In sommige gevallen is het mogelijk dat er versterkingen aangebracht moeten worden voordat deze werkzaamheden veilig plaats kunnen vinden.
Wandelbordessen en vaste begaanbare routes
Industriële daken zijn vaak uitgerust met stalen draagconstructies. Deze kunnen worden gebruikt om speciale wandelbordessen te monteren die dienen als vaste begaanbare routes. Een voorbeeld hiervan is de Kee Walk welke kan worden uitgezet op het dakmateriaal met daaronder de draagconstructie. Een Kee Walk route kan worden voorzien van extra veiligheid zoals een hekwerk. Deze routes kunnen ook worden voorzien van een leeflijnsystemen.
Mobiele valbeveiliging
Het gebruik van mobiele valbeveiliging PBM zoals harnasgordels en veiligheidslijnen zijn verplicht bij werken op hoogte. Bij fragiele daken is een tijdelijk valstopsysteem vaak de beste optie, omdat permanente valbeveiliging niet altijd mogelijk is. Valbeveiligingssystemen zorgen ervoor dat werknemers veilig zijn, zelfs als de structuur onder hen bezwijkt.
Afschermen van dakramen
Dakramen kunnen worden afgedekt met roosters of andere beschermingssystemen om te voorkomen dat werknemers door deze zwakke plekken zakken. Hierdoor blijft de lichtinval behouden, maar is de veiligheid aanzienlijk verbeterd.
Crawling boards met leuningen
Crawling boards zijn speciale loopplanken die worden gebruikt om het gewicht van een persoon te verdelen over een groter oppervlak. Ze zijn voorzien van leuningen om extra veiligheid te bieden. Het is echter van belang dat de onderliggende dakstructuur sterk genoeg is om het gecombineerde gewicht van de loopplanken en de werknemer te dragen.
Afzetten van gevaarlijke zones
Markeer duidelijk de zones die als fragiel zijn geïdentificeerd en gebruik waarschuwingsborden om werknemers te waarschuwen. Het is ook belangrijk om onbevoegde personen geen toegang te geven tot deze risicovolle gebieden.
Gebruik van hoogwerkers
Indien mogelijk, kan het gebruik van een hoogwerker een veiliger alternatief zijn voor het betreden van het dak. Hoogwerkers bieden toegang tot moeilijk bereikbare plekken zonder het fragiele dakoppervlak te belasten. Dit is echter niet altijd haalbaar door beperkingen in ruimte of hoogte.
Tips om Gevaarlijke Situaties te Voorkomen
Om gevaarlijke valpartijen door een breekbaar dak of door dakramen te helpen voorkomen, hebben we een poster met tips samengesteld. Download en print deze en hang hem op een zichtbare plaats om werknemers te herinneren aan de gevaren en wat ze kunnen doen om ongevallen te voorkomen. Werknemers die op hoogte moeten werken, kunnen soms blind worden voor de gevaren; een herinnering met deze poster kan hen helpen veilig te blijven.
Meer informatie
Ben je enthousiast over onze valbeveiliging oplossingen? Of wil je als valbeveiligingspecialist XSPlatforms valbeveiliging kunnen aanbieden? Dan is een Partnerschap met XSPlatforms beslist iets voor jou! Neem contact met ons op via [email protected] of bel ons via +31 (0)183 56 91 11.