
Veel werknemers, van dakdekkers tot lassers en glazenwassers tot timmerlieden, werken vaak op hoogte of zelfs dagelijks op hoogte. Natuurlijk zijn deze werknemers zich bewust van de gevaren en nemen ze over het algemeen maatregelen om zichzelf te beschermen tegen een val.
Maar naast de specifieke situaties op de werkplek die het risico op vallen kunnen vergroten, is er nog een ander gevaar dat op de loer ligt voor mensen die vaak op hoogte werken: het wennen aan de risico’s van werken op hoogte en het onbewust ontwikkelen van (slechte) gewoonten.
Wennen aan risico’s
De eerste keer dat je de meest eenvoudige dingen in het leven doet, kan een beetje eng zijn vanwege mogelijke gevaren en onbekendheid: fietsen zonder zijwieltjes, de eerste zwemlessen in het diepe zwembad, je eerste rijles, enzovoort. Na verloop van tijd raak je eraan gewend, verbeteren je vaardigheden en op een gegeven moment wordt het dagelijkse routine en durf je misschien zelfs meer risico’s te nemen. Eén fout en je kunt eindigen met een blauw oog, een gekneusde knie of erger. Maar je hebt het al zo vaak gedaan dat je zelfvertrouwen torenhoog is.

Beroepsrisico’s bij veilig werken op hoogte
Deze vergelijkingen zijn misschien niet 100% toepasbaar op beroepsmatige (val)risico’s, maar ze illustreren het onderwerp dat we willen bespreken. In elke werkomgeving zijn risico’s aanwezig. Of het nu het risico is om van de trap op kantoor te vallen of van een 300 meter hoge wolkenkrabber naar beneden te vallen. Vooral in de bouw zijn de risico’s groot en gebeuren er veel ongelukken door de vele verschillende arbeiders, de steeds veranderende omgeving, zwaar materieel en onvoltooide constructiedelen.
Om deze ongevallen te voorkomen en risico’s op de werkplek te elimineren, hebben autoriteiten wetten, regels en vereisten opgesteld die veiligheidsmaatregelen voorschrijven om werknemers te beschermen. Want iedereen wil toch na een werkdag veilig naar huis terugkeren?
Het Gevaar van Gewenning
De eerste dag werken op hoogte kan net zo spannend zijn als je eerste rijles: training krijgen in veiligheidsvoorschriften, leren werken met een valbeveiligingssysteem en/of persoonlijke beschermingsmiddelen en dit vervolgens in de praktijk brengen, bijvoorbeeld op een dak.
In de eerste periode van werken op hoogte worden de regels en voorschriften nauwkeurig gevolgd, wordt valbeveiliging gebruikt en wordt er moeite gedaan om een veilige werksituatie te waarborgen. Maar na verloop van tijd raken mensen gewend aan werken op hoogte en kan de focus verschuiven van aandacht voor veiligheid naar het sneller afmaken van het werk: het aantrekken van een veiligheidsharnas, jezelf vastmaken aan een ankerpunt, enzovoort, voor een klein klusje op een drie meter hoge uitbouw van een huis lijkt dan misschien te veel moeite. En trouwens, er is nog nooit iets gebeurd en je doet dit al zo lang. Totdat er iets vreselijk misgaat…
We kunnen verschillende situaties beschrijven zoals hierboven genoemd, waarbij valbeveiligingssystemen onjuist worden gebruikt, helemaal niet worden gebruikt en regels worden genegeerd met betrekking tot veilig werken op hoogte. Let wel, we willen niemand beschuldigen, maar we weten allemaal dat deze situaties (onbewust) gebeuren. Vergelijk het met twee minuten rijden in een auto zonder veiligheidsgordel: wat kan er gebeuren?
De reden dat deze gevaarlijke situaties ontstaan is gewenning: op een gegeven moment overschatten mensen zichzelf, worden sommige hoogtes als ongevaarlijk beschouwd en ‘compliceert’ valbeveiligingsapparatuur het werk dat gedaan moet worden. Op de een of andere manier is dit natuurlijk voor mensen en de enige manier om dit te bestrijden is door opnieuw bewustzijn te creëren van de gevaren en de noodzaak van valbeveiliging. Hoe wordt dit bewustzijn opnieuw gecreëerd? Nou, een manier is om een ongeluk bij een collega mee te maken. Op dat moment worden alle werknemers weer herinnerd aan de gevaren. Gelukkig is er een andere manier om dit te doen: training.

Training: Een valbeveiligingsplan
(Jaarlijkse) training is cruciaal om de veiligheid op de werkplek en de noodzaak van valbeveiliging top-of-mind te houden bij werknemers. Tijdens deze trainingen worden de risico’s en gevaren nogmaals benadrukt. Bovendien krijgen werknemers de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van valbeveiliging en leren ze hoe ze deze correct kunnen gebruiken.
De kracht van herhaling helpt werknemers om onzorgvuldigheid te voorkomen, om belangrijke elementen van het juiste gebruik van valbeveiliging niet te vergeten en om de gevaren van werken op hoogte niet te onderschatten.
Risicobeoordeling
Andere manieren om bewust te blijven van de risico’s bij werken op hoogte zijn het uitvoeren van een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) voordat het werk begint. Na deze beoordeling worden de nodige veiligheidsmaatregelen bepaald en geïnstalleerd.
Wanneer een valbeveiligingssysteem is geïnstalleerd, moeten degenen die het gaan gebruiken een Last Minute Risico-Analyse (LMRA) uitvoeren voordat ze het systeem en de bijbehorende persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) gaan gebruiken. Op deze manier zijn ze zich bewust van eventuele gevaren en denken ze actief na over hoe ze het risico op vallen kunnen voorkomen.
Gratis Download
Download hier een gratis poster om het risico van gewenning te verminderen en herinnerd te blijven aan alle risico’s!